18

Türk Araştırmacılar Antarktika Seferinde

Türk araştırmacılar Arktik alanda bilimsel araştırmalara devam etmek için geçici bir ulusal üs oluşturmak üzere yeni bir Antarktika seferi daha düzenledi. 11 Türk araştırmacıdan oluşan ekip, 3. Ulusal Antarktika Bilim Araştırma Ekibi, 30 gün boyunca çeşitli alanlarda bilimsel araştırmalar yapacaklar. Proje, Türkiye Cumhurbaşkanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, İstanbul Teknik Üniversitesi Polar Araştırma Merkezi ve sekiz Türk üniversitesi tarafından destekleniyor. 3. Antarktika seferi, kıtada kalıcı bir araştırma üssü kurmanın yolunu da açacak. Ekip, Dr. Öğretim Üyesi Burcu Özsoy liderliğinde, Antarktika kıtasının doğası ve iklim değişikliği ile ilgili 13 farklı bilimsel proje yürütecek. Ayrıca, Türkiye’de üretilen iki otomatik meteorolojik izleme istasyonu da iki yıl boyunca veri almak üzere üs bölgesine kurulacak.

Antarktika Hakkında

Antarktika, 1959 tarihli bir antlaşmadan bu yana bilimsel bir araştırma bölgesi olarak hizmet vermektedir. Türkiye, Washington’da imzalanan anlaşmanın bir imzacısı durumundadır. Kıta, dünyanın en soğuk kıtası olarak kabul edilir. Kaydedilen en düşük sıcaklık, 1983 yılında -89 Santigrat derecedir. Yaz aylarında ise sıcaklık -15 Santigrat dereceye kadar çıkabilmektedir.

Antarktika hakkında toplam 31 ülkenin bilimsel çıktıları varken, aralarında Türkiye’yi görememek çok üzücü. Türk bilim insanlarının Antarktika ve Arktik konularındaki bilimsel bilgi ve deneyimi maalesef çok sınırlı kalmıştır. Bu konularda araştırmalar yapan az sayıdaki Türk araştırmacılar Amerika, Norveç ve Almanya gibi farklı ülkelerdeki seferlere katılmışlardır. Bilinen ilk Türk kutup araştırmacısı rahmetli Atok Karaali’dir. İkincisi ise halen Koç Üniversitesi Rektörü olarak görevine devam eden Prof. Dr. Ümran S. İnan’dır.

Antarktika’ya Doğru…

Türkiye’nin ilk bilimsel kutup araştırma merkezi olan İstanbul Teknik Üniversitesi Polar Araştırma Merkezi, 2015 yılında kuruldu. Merkezin misyonu Antartika’da araştırma yapmak ve Türkiye’nin uluslararası bilim camiasında profilini yükseltmektir.

Antarktika’ya ilk sefer 2016 yılında, yedi farklı üniversiteden (İstanbul Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi) oluşan 14 kişilik araştırma ekibi iklim değişikliğinin etkilerini incelemek için 29 Mart 2016 tarihinde yola çıktı. İlk araştırma ekibinin başında Prof. Dr. Bayram Öztürk vardı. Ekip, tıp doktorlarından, botanikçilerden, anketörlerden, jeoloji mühendislerinden ve okyanus bilimi uzmanlarından oluşmaktaydı ve üç yıllık bir çalışmanın ilk aşaması olarak iki hafta boyunca kıtada kaldı. İlk Türk Antarktika araştırma gezisinin bilimsel programı, Deniz Biyoçeşitliliği, Deniz Buz Gözlemleri, Deniz Kirliliği, Jeoloji ve Tıp Bilimleri olmak üzere beş ana başlık altında toplanabilir.

Bu bilim yolculuğu, Türk üniversitelerinin kıtaya birlikte ilk seferi olması ve iklim değişikliği ve dünyanın geleceği hakkında bilgi toplamak için uygun ortam sağlaması açısından çok önemlidir. Bu kapsamda, ilk ekip, iklim değişikliğinin deniz türleri üzerindeki etkilerini incelemiş ve buzullar, yabancı türler, kirlenme, denizel biyoçeşitlilik, koruma alanları, deniz memelileri ve botanik konularında araştırmalar yapmıştır. Ayrıca, Türk araştırmacıların donmuş kıtada uzun vadeli uluslararası ve ulusal çalışmalar yürütmesinin de yolunu açmıştır. Sefer, Türkiye’nin bilimsel, barışçıl ve çevreci vizyonunu da dünya dikkatine sunduğu için çok önemlidir.

İkinci Antarktika seferi ise, benzer misyonda ve Dr. Öğretim Üyesi Burcu Özsoy liderliğinde 9 kişilik bir ekip ile Mart-Nisan 2018’de yapılmıştır. İTÜ Polar Research (PolRec) merkezinin belirttiği Antarktika Bilimsel Programı, Deniz Biyolojisi, Oşinografi, Kirlilik, Jeoloji, İklim Değişikliği, Tıp Bilimleri ile Eğitim ve Sosyal Yardım projelerine odaklanıyor. Ekip, otomatik gözlem teknolojileri, uydu uzaktan algılama, Earth Systems modelleri ve gelişmiş örnek alma teknolojileri gibi ileri teknoloji formlar ile çalışacak. Sefer, TÜBİTAK (Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) tarafından desteklenmiş ve finanse edilmiştir.

Antarktika Seferlerinin Bilimsel Çıktıları

Antarktika seferlerinin ülkemize pek çok manada faydası olmuştur ve olacaktır. Örneğin, Türkiye Balıkçılık ve Su Bilimleri Dergisi’nde yayınlanan bir makalede, Galindez Adası çevresindeki plankton topluluklarının güncel durumu sunulmuştur. Bir başka örnek olan, Polar Record dergisinde yayınlanan bir çalışmada Antarktika endemik türlerinden Acarospora macrocyclo üzerinde simbiyotik yaşam süren yeni bir mantar türü (Sagediopsis bayozturkii) keşfedilmiştir. Bundan başka, Turkish Journal of Zoology dergisinde yayınlanan bir çalışmada ise memeli deniz hayvanları ile ilgili arktik örneklerden bahsedilmektedir. Bu çalışma, Antarktika sularındaki ve çevresindeki memeli deniz hayvanlarının popülasyonu ve türleri hakkında bilgi sahibi olmamıza yardımcıdır ve elde edilen sonuçlara göre de balinalar için önemli göç ve beslenme habitatları belirlenmiştir.

X

Ücretsiz makalelerinizi tükettiniz.

Araştırma yazarlığı ve akademik yayıncılık konusundaki tüm kaynaklarımıza sınırsız erişim sağlamak için ücretsiz üye olun:

  • 320 + blog makaleleri
  • 50+ Web Seminerleri
  • 10+ Uzman podcast
  • 10+ e-Kitap
  • 10+ Kontrol Listesi
  • 50+ İnfografikler