Şekil ve Tablolar Ne Zaman Kullanılmalıdır?
Tablo nedir?
Tablolar, sütunlar halinde sunulan sayı ve metin listelerinden oluşur. Mevcut yazıyı sentezler, değişkenleri açıklar veya anket sorularının ifade tarzını ortaya koyarlar.
Metindeki sayıların veya listelenmiş verilerin tablo olarak kullanılması, bir tezi veya makaleyi daha okunabilir kılmaya yardımcı olur. Tablolarda tipik olarak ham verileri kullanılır. Ancak değişkenler arasındaki ilişkilerin gösterilmek istendiği durumlar buna dahil değildir.
Tablolar, Word veya Excel aracılığı ile oluşturulabilir. Bir tabloyu oluşturan unsurlar arasında, açıklama veya başlık, sütun başlığı ve tablonun gövdesi bulunmaktadır. Ayrıca, nitelik veya nicelik ile ilgili, ara başlıklar ve dip notlar kullanılabilir.
Paragrafların düzenlenmesi kadar, tabloların düzenlenmesi de önemlidir. İyi düzenlenmiş bir tablo, okuyucunun verileri daha kolay anlamlandırmasına izin verir.
Tablolar düzenlenirken, mutlaka aşağıdaki noktalara dikkat edilmeli:
- Tablolar sayfanın ortasında yer almalıdır.
- Metindeki sıraları ile numaralandırılmalıdır.
- Metindeki sıraları ile referanslandırılmalıdır.
- Tablo numarası ve açıklayıcı bir başlıkla etiketlenmelidir.
- Sütun ve sıralar ölçü birimleri de dahil olmak üzere, verileri açıklayacak şekilde etiketlenmelidir.
- Tablonun etrafında pek fazla metin olmamalıdır.
Şekil ile ne kastediyoruz?
Şekiller sonuçların görsel sunumudur. Grafik, çizelge, çizim, resim veya haritalar şekillere örnektir. Şekillerin görsel etkisi vardır ve ana bulguyu etkili bir şekilde iletirler. Geleneksel olarak, ilişkilerin trendlerini ve modellerini gösterirler. Ancak süreçleri ve zor verileri basitçe ifade etmek için de kullanılabilirler.
Şekiller, tablolarda gösterilen bilgileri tekrarlamamalıdır. Aynı durum, tablolar için de geçerlidir.
Şekiller, grafik, fotoğraf, çizim veya harita gibi çeşitli formlarda olabilir. Ana fikrinizi sunmak için, en etkili olacağını düşündüğünüz şekli seçmeniz gerekir.
Oransal bir bilgiyi göstermek istiyorsanız, bar grafik ya da pasta grafik kullanabilirsiniz. İki değişken arasındaki ilişkiyi göstermek için ise, dağılım grafiği veya çizgi grafiği kullanılır.
Metindeki şekilleri düzenlerken, mutlaka aşağıdaki noktalara dikkat etmelisiniz:
- Şekiller sayfanın ortasında yer almalıdır.
- Şekil sayısı ile etiketlenmelidir ve uygun açıklayıcı başlık konmalıdır. Tutarlı olduğu sürece kısaltma da kullanılabilir.
- Metindeki sıraları ile numaralandırılmalıdır.
- Metindeki sıraları ile referanslandırılmalıdır.
- Şekillerin etrafında pek fazla metin olmamalıdır.
Ne zaman ve nasıl kullanmalıyız?
Bir tez ya da makale yazarken, bilgiyi okuyucuya iletmenin en etkili yolunu belirlemek oldukça önemlidir. Özellikle de, argümanınızı kurgulamak ve desteklemek için verilerinizi sayılar, kelimeler veya görseller şeklinde kullanmayı planlıyorsanız. Genel olarak, veri özetleri, metin, tablo veya şekil biçiminde olabilir. Yazarların çoğu, daha çok metin şeklindeki verileri kullanmaya alışkındır. Bu da, basit sonuçların iletilmesinde tercih edilen en iyi yoldur.
Öncelikle, sonuçlarınızı bir veya iki cümle ile açık bir şekilde sunabiliyorsanız, tablo veya şekil kullanmaya gerek yoktur. Sınırlı bir alana sığdırılamayacak kadar çok sayısal veri varsa veya veriler metinle açıklanamayacak kadar karmaşıksa, metni darmadağınık hale getirmeden daha çok bilgiye yer vermenin en pratik yolu tablo ve şekil kullanımından geçer. Ayrıca, tablolar ve şekiller okuyucu için hızlı birer referans noktasıdır ve metin yolu ile ifade edilmeye çalışıldığında kavranması güç olan trendleri, modelleri ve ilişkileri ortaya koyarlar.
Şekil ve tablolardan ihtiyaç olduğu sürece yararlanabilirsiniz ancak bunların kullanımının belli bir disiplin gerektirdiğini de unutmamalısınız. Tablo ve şekilleri, metni bölmemek için ayrı sayfalara veya çalışmanın sonuna koyabilirsiniz. Gerçekten gerekliyse, metnin içinde de yer alabilirler ama elbette ki, metni küçük küçük parçalara bölmedikleri sürece!
Metin içinde tablo ve grafiklere atıfta bulunacaksanız, bunu aşağıdaki ifadeleri kullanarak yapabilirsiniz:
- Edilgen bir ifade ile: “Sonuçlar Tablo 1’de gösterilmiştir…” gibi.
- Etken bir ifade ile: ”Tablo 1…….. göstermektedir” gibi.
- Parantez kullanarak: “Üç numune test edilmiştir (Tablo 1)” gibi.
- “Gibi” kelimesini kullanarak: “Tablo 1’de gösterildiği gibi.”
