PLOS Dergilerinde Hakemlik Yap, Kredi Topla ve Sicilini Güçlendir
PLOS, 2013 yılında üyesi olduğundan beri ORCID’in coşkulu bir destekçisi olmuştur. Yakın zamanda, hakemler tarafından makale inceleme fonksiyonunun ciddiye alınması gerektiğini vurgulayarak benimsemişler, hakemlerin yaptıkları hakemlik işleri için kredi almalarını ve tanınmalarını sağlamıştır.
PLOS Nedir? Dergileri Nelerdir?
PLOS kar amacı gütmeyen bir bilimsel açık erişim yayıncısıdır. PLOS 2001 yılında hayatına başlamıştır ve açılımı “Public Library of Science”dır (yani “bilimin halk kütüphanesi”). PLOS’un misyonu, bilimsel iletişimde keşfedilebilirliği, erişilebilirliği ve tanınabilirliği sağlayarak ilerlemeyi hızlandırmak için araştırmacıları güçlü hale getirmektir. PLOS’un farklı amaçlarda ve kriterlerde PLOS One, PLOS Biology, PLOS Medicine, PLOS Computational Biology, PLOS Genetics, PLOS Neglected Tropical Diseases ve PLOS Pathogens isimli yedi ayrı dergisi mevcuttur (PLOS One, PLOS Biyoloji, PLOS Tıp, PLOS Bilgisayarlı Biyoloji / Biyoinformatik, PLOS Genetik, PLOS İhmal Edilen Tropikal Hastalıklar ve PLOS Patojenler). PLOS, bilimde açık erişimi yayınlanan içeriklerin titizliğinin ve bütünlüğünün sağlanması için önemsemektedir. PLOS en iyi uygulamalara olanak tanımak ve araştırmacıların pozitif kazanımlarına yardımcı olmak için çalışmalarını son sürat devam ettirmektedir.
PLOS ve ORCID Dayanışması Nasıl Başladı?
PLOS uzun zamandır ORCID üyesidir. Yazarlarına ilk olarak 2013 yılında Editorial Manager (Editör Yönetimi) gönderi sistemine ORCID kimlik numaralarını girme seçeneğini sunmuştur. 2014 yılında ORCID ile oturum açma özelliğini eklemişler ve 2016 yılında da ORCID’i en iyi şekilde uygulama taahhüdünde bulunan açık mektubu imzalayan ilk yayıncılardan biri olmuştur. 2016 yılının ilerleyen zamanlarında, PLOS’a yayın yapmak için yapılan başvurularda baş yazar için ORCID kimlik numarasının girilmesini zorunlu talep etmeye başlamışlardı. Geçtiğimiz ay ise ORCID’i hakemlik kısmında da hayata geçirmeye başladı. PLOS, herhangi bir dergisinde hakemlik yapan ve ORCID kaydını girip otomatik güncellemelere izin veren bireylerin “PLOS’ta bir yayın hakemliği yapmıştır” şeklinde profillerinde görünmesini sağlayacak.
Beş yıldan fazla bir süredir, PLOS yazarları ORCID’i profesyonel yaşamlarını kolaylaştırmak için kullanmaktadır. Artık PLOS’taki hakemler katkılarını izlemek, kredi talep etmek ve araştırma profillerini oluşturmak için aynı avantajlardan yararlanabilirler.
Haziran ayından itibaren, hakemler tüm PLOS dergileri için Editör Yönetimi gönderi sistemine ORCID kimlik numaralarını girip hakemlik işlerini tamamladıklarında, yayınladıkları makalelerde olduğu gibi yaptıkları işler için krediler kazanmaya başladılar. ORCID hakem kaydı, hakemliği yapılan spesifik yayınlara ait özel detayları içermiyor ve bu nedenle de hakemler gizliliklerini korurken bile yaptıkları işlerini düzenli bir şekilde takip edebiliyorlar.
Daha fazla iş türünü akademik profillerine kaydedebilmek, özellikle akademik dünyadaki ünlerini geliştirmek için araştırmacılar için çok önem arz eder. Herhangi bir fon başvurusunda bulunmak veya yeni bir pozisyona başvuruda bulunmak isteyen bilim insanları için işte bu yapmış oldukları hakemliklerden edindikleri hakemlik kredileri, bilim dünyasında yapmış oldukları katkıların genişliğini ve kalitesini göstermeye yardımcı olacaktır.
Hakemlik Yapmak Önemli Mi? Bir Araştırmacıya Ne Katar?
Hakemler makaleleri değerlendirmek ve geliştirmek için saatler ve günler harcarlar ve bu yaptıkları iş için kredi ve hak kazanmayı hak ederler. Ancak bu iş şu ana kadar çoğu zaman sahne arkasında kalmıştır ve pek çok kişi tarafından önemsizmiş gibi kabul görmüştür. PLOS’ta standart olarak tek-kör hakemlik sistemi (single-blind) kullanılmaktadır. Bu sistemde, hakemlik yapanların isimleri gizli tutulurken, makalenin yazarlarının isimleri gizli tutulmaz ve hakemler ile paylaşılır. Ancak PLOS’ta hakemlerin, eğer isterlerse, yayın değerlendirme yorumlarını imzalamalarına izin verilmektedir. Geçtiğimiz ay, PLOS, yazarlarına makalelerinin hakem değerlendirme raporlarını da yayımladıkları makaleye ek olarak yayınlayabilme seçeneğini sunmaya başladı. Bu durumda eğer hakemler yorumlarını imzalamayı kabul ettiyse, isimleri yayınlanan hakemler incelemesi raporunda da görünür olacak. Bu gelişmeyi PLOS yayın değerlendirmede bilimsel bir çıktıya yükselmeye doğru bir adım olarak görmektedir.
Bununla birlikte, çeşitli nedenlerden dolayı, birçok hakem halen isimsiz kalmayı tercih etmektedir. ORCID entegrasyonu da tüm hakemlerin isimlerini açıklama konusundaki tercihlerinden ve yazarların bu hakemlik raporların yayınlama konusundaki tercihlerinden bağımsız olarak, tüm PLOS hakemleri için kredi almalarını sağlamaktadır. Yeni ORCID entegrasyonu sayesinde, araştırmacılar artık meslektaşları tarafından hakem katkılarını takip edebiliyor, bir profil oluşturup bunu geliştirebiliyor (özellikle bu genç ve kariyerinin başında olan araştırmacılar için önemlidir) ve çalışmaları için pozitif etkiler kazanıyorlar.
Daha Fazla Hakemlik Daha Fazla Kredi
Hakemlerin yayın sürecine katkısı oldukça önemlidir ve bu akademik dünyada herkes tarafından bilinir. Yazarların yaptıkları çalışmalarını geliştirmelerine yardımcı olmak için hakemler zamanlarını ve uzmanlık bilgilerini yazarlar ile paylaşırlar ve araştırmacıların bir makalenin kalıcı bilimsel kaydın bir parçası olmaya hazır olduğunu bildirmeye, son kararın verilmesine yardımcı olurlar. Ancak, şimdiye değin bu hakemlik değerlendirmelerinin tanınması ve akademisyenlerin sicilinde ön plana çıkarılması genelde zayıf kalmaktaydı; çünkü bu katkıları gizlilikten ödün vermeden izlemek için uygun araçlar mevcut değildi.
Bu yılın başlarında, imzalanmış ve yayınlanmış hakemlik geçmişleri için bazı seçenekler sunulmuştur. ORCID ile birleştirilerek, hakemlik yapan bilim insanlarına yaptıkları her bir hakemlik için kredi talep etme araçları ve fırsatlar sunulmaya başlamıştır.
ORCID Nedir?
Bir ORCID kimlik numarası (Açık Araştırmacı ve Katılımcı Tanımlayıcısı), araştırmacıları birbirlerinden ayırmak için kullanılan benzersiz bir dijital tanımlayıcıdır. Diğer bir deyişle, ORCID, araştırmacıların bilgileri küresel ölçekte paylaşabilmeleri için gereken daha geniş dijital altyapının bir parçasıdır. Bireylerin araştırma, burs ve yenilik faaliyetlerinde yer alıp adlarıyla anılmaları için bir tanımlayıcı sağlayarak araştırmacılar, katkıları ve bağlı bulundukları kuruluşları arasında şeffaf ve güvenilir bağlantılar kurar. ORCID’in vizyonu araştırmaya, bursa ve inovasyona katılan herkesin benzersiz bir şekilde tanımlandığı ve disiplinler, sınırlar ve zaman arasındaki katkılarıyla bağlantılı olduğu bir dünya oluşturmaktır.
ORCID’iniz, çalışmanın doğru şekilde atfedilmesine ve araştırmacı olarak yaptığınız her şey için kredi almanıza yardımcı olmaktadır. Araştırmacı Kimliği, Scopus, LinkedIn, Crossref gibi çeşitli veri tabanları ve servislerle entegre olabilen ORCID profiliniz sayesinde tüm akademik katkılarınız otomatik olarak merkezileştirilir ve tüm sistemlerden benzer bilgilere ulaşılabilinir.
ORCID/PLOS Sistemi Nasıl Çalışmaktadır?
ORCID, bir araştırmacıyı aynı isme sahip diğer bir araştırmacıdan ayıran ve akademik kariyeriniz boyunca sizinle birlikte olan kalıcı ve benzersiz bir tanımlayıcıdır. Adınızı veya çalışmakta olduğunuz kurumu değiştirseniz veya başka bir ülkede yaşamaya başlasanız bile, ORCID hesabınızdaki yapmış olduğunuz tüm aktiviteler ve katkılar sizin için tanımlanmaya ve atfedilebilir olmaya devam eder.
Eğer bir ORCID kimlik numaranız yoksa, ORCID web sitesinden kolayca kayıt açıp numaranızı alabilirsiniz. Ardından, bu kimlik numaranızı PLOS’taki Editör Yönetimi profilinize bağlamak için internet sitesindeki talimatları izlemeniz önerilmektedir. ORCID hesabınızı PLOS ile ilişkilendirdikten sonra, bir hakemlik görevini tamamladığınızda ORCID’inizi otomatik olarak uyarması için sistemden ayar yapabilirsiniz. Böylece her yeni hakemlik için, kayıtları ORCID hesabınıza gönderme seçeneği ile ilgili bir mesaj alacaksınız. Ardından, katkılarınızı takip etmeye başlamak için yetkilendir tuşuna tıklayıp sistemi yetkilendirmeniz gerekiyor.
