Popüler Veri tabanları Hakkında Hızlı Kılavuz – Web of Science, Scopus ve PubMed
Bu yazımızda multidisipliner bilimsel indeksleme veri tabanlarının genel özellikleri, güvenilir ve sağlam veri tabanlarında indekslenen dergilerde yayın yapmanın önemi, PubMed, Web of Science ve Scopus gibi farklı veri tabanları ele alınacak ve ayrıca bu veritabanlarının en önemli özellikleri gözden geçirilecektir.
Multidisipliner Çalışmalar İçin Uygun Olan Veri tabanları
İyi bir literatür taraması yazmak, herhangi bir iyi araştırma için çok önemlidir. Birden fazla konunun literatür taraması için kullanılabilen bazı veri tabanları vardır ve bunlara multidisipliner veri tabanları denir. Literatür taraması için multidisipliner veri tabanları, araştırmacıların aramalarının kapsamını genişletmelerine yardımcı olmak için her zaman iyi bir kaynaktır. Bunlar, araştırmacıların çalışma konularıyla ilgili daha az bilinen dergiler tarafından yayınlanan makaleleri bulmalarına yardımcı olur. Ayrıca, uluslararası araştırma kaynaklarını da bulmanın iyi bir yolu olabilirler. Bu yazıda, en popüler multidisipliner veri tabanlarından olan Web of Science, Scopus ve PubMed’i ele alıp içeriklerine ve özelliklerine genel bir bakış sağlayacağız.
“Web of Science” Veri tabanı
Web of Science, bilimsel araştırma topluluğunda kullanılan en popüler multidisipliner veri tabanlarından biridir. Araştırmacılara aynı anda dört veri tabanında arama yapmanın bir yolunu sunar. Bunlar, Genişletilmiş Bilim Atıf Dizini (Science Citation Index Expanded – SCI-Exp), Sosyal Bilimler Atıf Dizini (Social Sciences Citation Index – SSCI) ve Sanat ve Beşeri Bilimler Atıf Dizini (Arts & Humanities Citation Index – AHCI) ve Konferans Bildirileri Atıf Dizini (Conference Proceedings Citation Index) (Bilim ve Teknik Baskı) şeklinde sıralanabilir. Farklı disiplinler arasında çok çeşitli arama terimlerine izin vermek için birleşik bir platformu araştırmacılara sunar. Web of Science, ayrıca, bölgesel atıf indekslerine, patent verilerine, özel konu indekslerine ve araştırma veri setleri indeksine bağlantılar içerir. Veri tabanı, eksiksiz bibliyografik veriler ve yazar özetleri sağlar. Araştırmacılar, ilgi duydukları yayınları yazar, başlık ve kuruma göre ve ayrıca alıntı yapılan yazarlara göre arayabilirler.
Web of Science’ta bulunan birleşik yayınlar toplamda 33.000’den fazla dergi şeklinde bulunmaktadır. Tüm dünyadaki konferanslar, seminerler, çalıştaylar, kongreler, sempozyumlar ve koleksiyonlardan yayınlanmış sayısız literatüre erişim sağlayan Konferans Bildirileri Atıf Dizini özellikle dikkate değerdir. Bu erişim, araştırmacıların araştırmalarını dergi verilerinin ötesine genişletmelerine olanak tanıyan konferans bildirilerini ve alıntı yapılan referans aramasını da içerir.
Web of Science, Thomson Reuters tarafından sağlanan, kapsamlı bir atıf araştırması sağlayan, ancak konu arama için de kullanılabilen çevrimiçi bir abonelik tabanlı bilimsel atıf indeksleme hizmeti olarak tanımlanmaktadır. İçerik odak noktası; yaşam bilimleri, biyomedikal bilimler, mühendislik, sosyal bilimler, sanat ve beşeri bilimlerdir. MEDLINE’ı indekslemektedir. Dergi Atıf Raporları (Journal Citation Reports) – Etki Faktörü dahil dergi ölçümlerini içerir. Konu aramak için değildir, ancak yaklaşık 12.000 dergi başlığını arayabilir ve ilgili konu kategorilerinde Dergi Etki Faktörünü (Journal Impact Factor) inceleyebilirsiniz. Web of Science’a erişim için üniversite kütüphaneleri üye olmakta ve ücretini ödemektedirler. Bir üniversite hesabı ile ücretsiz olarak Web of Science’a erişim sağlayabilirsiniz. Web of Science’daki editör veya denetleme süreci ise şu şekildedir: Dergileri değerlendirmek için 28 kriter kullanan, kurum içi editörlerden oluşan bir ekip tarafından gerçekleştirilmektedir.
Bu veri tabanında ilgilenilen bir makale bulunduğunda, araştırmacılar bu makaledeki referansları tek tek görebilir ve ayrıca daha yeni çalışmaların bu makaleyi referans olarak kullanıp kullanmadığını da görebilir. Referanslar bağlantısı, gösterilen makalede araştırma olarak belirtilen tüm makaleleri üretecektir. “Alıntılar (Times Cited)” bağlantısına tıklamak, gösterilen makalenin referans olarak kullanıldığı tüm makaleleri getirecektir. İlgili kayıtlar, ana makale ile alıntıları paylaşan makaleleri bulacaktır. Hocalar tarafından etkinlik yazma ve alıntı yapma hakkında bilgi bulmak için sıklıkla kullanılır. “Yüksek etkili” yayınlarla sınırlı olabilmektedir. Dergi Etki Faktörleri’ni içermektedir. Finansman bilgileri için de oldukça kapsamlıdır. Web of Science’ta, 21.000 aktif dergi başlığı, dünya çapında konferanslar, sempozyumlar, seminerler ve koleksiyonlarda yer alan 110.000 bildiri, ve 90.000’den fazla kitap indekslenmektedir.
“Scopus” Veri tabanı
Scopus, dünya çapında kullanılan bir başka büyük multidisipliner veri tabanıdır. Hakemli literatürün en büyük özet ve atıf veri tabanına sahip olduğu iddia edilmektedir. Web of Science’tan daha geniş bir uluslararası kaynak veri tabanına sahiptir. Bu kaynaklar, araştırmayı izlemek, analiz etmek ve görselleştirmek için akıllı araçlar sunarlar. Scopus’un akıllı araçları aynı zamanda araştırmacıların dergileri analiz etmesine de olanak tanır. Bir derginin bir yılda yayınladığı makale sayısını, yazarların üye olduğu yerleri, ülkeleri ve derginin kapsadığı konu alanlarını öğrenebilirler.
Scopus araştırmacılara, terimleri ilk kez arayarak ve zaman içinde kullanım sıklığını arayarak analiz etmeleri için çeşitli araçlar sağlar. Yani, seçtiğiniz herhangi bir tarihten itibaren belirli bir terimin Scopus yayınlarında ne sıklıkla göründüğünü öğrenebilirsiniz. Scopus, kendine atıfları ortadan kaldırarak arama yapmanızı da sağlayan başka akıllı araçlara da sahiptir. Ayrıca, bir yazarın en çok alıntı yapılan makalesini bulmaya veya bir dergide en çok alıntı yapılan makaleyi bulmaya yardımcı olur. Bu arama özellikleri, daha büyük yayıncılık eğilimlerini, terminolojiyi veya dergi bilgilerini analiz etmek isteyen yazarlar için çok yararlı olabilir.
Scopus, hakemli dergi literatüründen, ticaret dergilerinden, kitaplardan, patent kayıtlarından ve konferans yayınlarından alıntılar ve özetler içeren devasa bir Elsevier’ın abonelik tabanlı çok disiplinli veri tabanıdır. Arama sonuçlarını izlemek, analiz etmek ve görselleştirmek için faydalı araçlar içermektedir. MEDLINE’ı indekslemektedir. Editör süreci: Scopus’un araştırmacıların geniş bilgi ihtiyaçlarını karşılamasını sağlamak için, bir “İçerik Seçimi ve Danışma Kurulu (Content Selection & Advisory Board – CSAB)” içerik listelerini genişletmek için önerileri sürekli olarak gözden geçirir ve programları yayınlar. Scopus, 1970’den günümüze 25.000 aktif dergiyi indekslemektedir. 4,9 milyon konferans bildirisi, 1.200 açık erişim dergi, 386 milyon bilimsel web sayfasından sonuçlar, ve 5 patent ofisinden 22 milyon patent kaydı gibi devasa bir içeriğe sahiptir.
Etkili anahtar kelime/dizin terimi, indeksleme ile temel veri tabanlarına dayalı yüze sahiptir. Arama sonuçları yıllara göre grafikler, kaynak (dergi), yazar, kurum bağlantısı, disiplin, ülke, belge türü halinde analiz edilebilir ve MS Excel’e kolayca aktarılabilir. Scopus’taki aramalar Scirus aracılığıyla bilimsel web sayfalarının aramalarını içerir ve yazar ana sayfalarını, üniversite sitelerini ve ön baskı sunucuları gibi kaynakları içerir. Scopus’taki arama sonuçları sayfa başına 20–200 öğe listesi olarak görüntülenebilir ve belgeler bir listeye kaydedilebilir ve dışa aktarılabilir, yazdırılabilir veya e-posta ile gönderilebilir. Ek olarak, Scopus’un 10 dilde yazılmış arama ipuçları vardır.
10 kaynağa kadar olan dergileri, alıntı sayısı, bir yıl içinde yayınlanan makale sayısı, alıntı yapılmayan makalelerin yüzdesi ve inceleme makaleleri olan makalelerin yüzdesi gibi etki ölçütlerine göre karşılaştırabilirsiniz. Scopus’ta indekslenmeyen dokümanlar olan ikincil dokümanları görüntüleyebilirsiniz. Gelecekteki makaleleri izlemek için uyarılar ayarlayabilirsiniz; belirli bir konu hakkında, belirli bir yazar tarafından, ilgilenilen bir makaleye atıfta bulunan ve belirli bir yazarın herhangi bir makalesine atıfta bulunan gibi. Ayrıca, ABD dışında yayınlanan dergiler, İngilizce olmayan yayınlar ve disiplinlerarası alanlar için kapsamı geniştir. Güçlü biyomedikal araştırma kapsamı vardır. Bilimsel web sayfalarını da içerir. Çok sayıda Elsevier tıp dergisinin hakemleri 1 aylık ücretsiz kullanım hakkına sahiptir.
“PubMed” Veri tabanı
Ücretsiz erişim sağlanabilen PubMed veri tabanı, tıp, hemşirelik, diş hekimliği, veterinerlik, sağlık hizmetleri sistemi ve klinik bilimlerde literatür aramak için kullanılan Ulusal Tıp Kütüphanesi (NLM) tarafından üretilen Index Medicus’un bir çevrimiçi sürümüdür. Çok kullanışlı, hızlı ve kullanımı kolay bir veri tabanıdır. Kullanımdaki pratikliği, ücretsiz olması ve yıllar içinde kazandığı yetki onu biyomedikal alanında en sık kullanılan bilgi kaynağı haline getirmiştir. MEDLINE’a ek olarak, PubMed Central’ı içerir. 2008 yılından bu yana, Ulusal Sağlık Enstitüsü (NIH) Kamu Erişim Politikası ile NIH tarafından finanse edilen araştırmaların yayınlanan sonuçlarına erişebilmesini gerektirmiştir. PubMed Central, bu yayınların arşividir.
Editör süreci: Ulusal Tıp Kütüphanesi, MEDLINE’a dahil edilmek üzere biyomedikal ve sağlıkla ilgili yaşam bilimleri dergilerini gözden geçirmek ve tavsiye etmek için NIH tarafından yetkilendirilmiş bir komite olan Literatür Seçimi Teknik İnceleme Komitesi vardır. PubMed Central’da NIH tarafından finanse edilen makaleler editör sürecinden geçmediğinden, PubMed Central’da indekslenen bazı dergilerin kalitesi ve menşei sorgulanmaya başlamıştır. Kapsam olarak 1966’ya ve hatta 1809’a varan çalışmaları barındırmaktadır. 25 milyonun üzerinde kayıt içerir. Yaklaşık 6.200 dergiyi indeksler. Kolay anahtar kelime arama ve MeSH terimleriyle otomatik eşleme mevcuttur. Sonuçları sınırlandırmak için filtreler kullanılır. ‘Klinik Sorgular’, klinik araştırmalar, sistematik incelemeler ve tıbbi genetik konularının aranmasını sağlar. ‘Derleme makaleler’ ve ‘ilgili alıntılar’ özelliği vardır. Aramaları kaydetmek, uyarıları ayarlamak ve filtreleri özelleştirmek için ‘Benim NCBI’ım’ özelliği kullanılabilinir.
