Araştırmacılar için En Çok Tavsiye Edilen Literatür Haritalama Araçları

This article is also available in: English, Portuguese, Spanish, and Russian

Anahtar kelimeler girmekten ve binlerce isabet almaktan bıktınız ve literatür incelemenize nereden başlayacağınızdan emin değil misiniz? Veya tam tersi bir sorunla karşılaşıp bir anahtar kelime girip birkaç alakalı sonuç mu alıyorsunuz?

Literatür taraması, seçilen bir alandaki araştırmacıların, akademisyenlerin ve uygulayıcıların çalışmalarını belirlemek, değerlendirmek ve yorumlamak için kullanılan sistematik bir yöntemdir. Daha spesifik olarak, bir literatür taraması yapmanın neleri gerektirdiği şöyle açıklanmaktadır: Belirli amaçları gerçekleştirmek veya konunun doğası ve nasıl olması gerektiği hakkında belirli görüşleri ifade etmek için belirli bir bakış açısıyla yazılmış bilgi, fikir, veri ve kanıtları içeren, konuyla ilgili (hem yayınlanmış hem de yayınlanmamış) mevcut belgelerin seçimi. Bu belgelerin önerilen araştırmayla ilgili olarak etkin bir şekilde değerlendirilmesinin bir bütünü. Ayrıca, karmaşık soruları olan araştırmalarda, diğer birçok alan ve disiplini de içerecek şekilde daha kapsamlı, sofistike bir literatür taramasının daha da önemli olduğu öne sürülmüştür.

Öğrenciler ve araştırmacılar genellikle karşılaştıkları büyük miktarda bilgi karşısında bunalır ve araştırmaları bağlamında bilgiyi tanımlama ve organize etmede zorluk yaşarlar. Kendi alanlarındaki uzmanların, yalnızca bilgi açısından değil, aynı zamanda bu bilgiler arasındaki bağlantılar açısından da daha zengin bilgi yapıları geliştirmeleri önerilmektedir.

Literatür haritalama, doktora araştırma öğrencileri için literatür taraması yaparken kılavuzlarda yaygın olarak sunulan bir dizi anahtar stratejiden biridir. Bir çalışma, bir literatürdeki fikirlerin, argümanların ve kavramların haritalanmasının literatür incelemesinin önemli bir parçası olduğunu öne sürüyor. Bilgi ve düşünme süreçlerini dışsallaştırmak için yerleşik bir yöntem olarak belirtiliyor. Haritalama, çeşitli şekillerde araştırma alanının “grafik planı”, “diyagramatik temsili” veya bir “coğrafik metaforu” olarak da tanımlanıyor.

Literatür haritaları, bir öğrencinin hem akranları hem de hocalarıyla paylaşacak araştırma alanını anlama ve yorumlamasının somut kanıtını sağlar. Başka bir modaliteye geçiş, öğrencilerin araştırma alanında aksi halde gizlenebilecek şeyleri görmeleri için kalıplar oluşturmalarına, araştırma alanındaki boşlukları ve araştırılan konulara sınırları belirlemelerine yardımcı olur. Bu, öğrencilerin potansiyel orijinal çalışma alanlarını ve çalışmalarının parametrelerini belirlemelerine yardımcı olmada temel olabilir.

Literatür haritalamanın detayları

Literatür haritalamasının sadece organizasyonel bir araç olmadığı, aynı zamanda düşünümsel bir araç olduğu da vurgulanmaktadır. Bu, öğrencilerin literatür haritalama sürecinin kendisini anlamasını gerektirir ve çeşitli haritalama biçimleri ve süreçleri kullanılabildiğinden, öğrencilerin haritalama metodolojilerini açıkça ortaya koymaları gerekir. Literatür haritalama anahtar kavramları, fikirleri ve yöntemleri belirleyerek gösterilen bildirimsel bilgi ile bu anahtar kavramların sınıflandırılması ve bunlar arasında bağlantılar veya ilişkiler kurulması yoluyla gösterilen prosedürel bilgi arasında ayrım yapar. Görsel bir harita oluşturmaya hazırlık olarak, doktora araştırmacılarından araştırma organlarını seçme ve kategorilere ayırmadaki zorlukları da bilinmektedir. Literatür incelemesi, araştırma yapılarını üretken ve devam eden yapıcı bir unsuru tanımlayan bir “bilgi üretim alanı” olarak kavramsallaştırmaktadır. Bu nedenle, yaklaşımlar, teorik, metodolojik veya temel olarak haritalandırılabilen farklı alanlardan farklı bilim kurumlarının kimliğini ve aralarındaki ilişkileri vurgular.

İki haritalama yaklaşımı sunulmaktadır; araştırma konularındaki anahtar kelimelerden geliştirilen temel fikirler veya tanımlayıcılar ile haritalama ve alandaki kilit uzmanları tanımlayan ve alıntıların kullanımını ve diğerlerine atıfta bulunmayı ve alıntı yapmayı içerebilen yazar tarafından haritalama (alıntı eşleştirme). Bu haritalar teorilere, tanımlara veya kronolojiye dayalı kategorileştirme süreçleriyle alt bölümlere ayrılabilir ve iki tür haritalama arasında çapraz referans kullanılabilir.

Bundan başka, öğrencilere zihin haritalarını tümdengelim süreci, genel kavramlara özgü haritalama (dik bir üçgen şeklinde sonuçlanır) veya bir tümevarım süreci, genel olarak belirli kavramlara eşleme (ters üçgen şeklinde sonuçlanır) olarak kullanmaları da tavsiye edilmektedir. Öğrencinin alan içinde “uyduğunu” belirlemeye çalıştığı haritalamanın konumsal yönünü vurgulamak da önemlidir. Çünkü tek bir makaleye dayalı haritalar, kaçınılmaz olarak yazarın bakış açısının argüman sürecini benimseyecektir.

Literatür haritalama yöntemleri

Farklı farklı literatür haritalama türleri ve gösterimleri mevcuttur. Bunlardan bazılarının tanımları aşağıda verilmiştir:

• Özellik Haritası: Özet kayıt sayfalarından geliştirilen argüman yapıları.
• Konu Ağacı Haritası: Konunun gelişimini herhangi bir sayıda seviyeye kadar alt temalar halinde gösteren özet haritalar.
• İçerik Haritası: Hiyerarşik sınıflandırma yoluyla içeriğin organizasyonunun doğrusal yapısı.
• Taksonomik Harita: Standartlaştırılmış taksonomiler yoluyla sınıflandırma.
• Kavram Haritası: Kavramları ve süreçleri birbirine bağlamak, bildirimden prosedürel bilgiye olanak tanır. Temel bir neden-sonuç ve problem çözme ilkesi ile kavram haritaları, teori ve pratik arasındaki ilişkiyi gösterebilir.

Retorik Haritalama:

Retoriğin kullanımı – tartışmak, etkilemek veya ikna etmek için iletişim – özellikle sosyal politika ve siyaset bilimlerinde önemlidir ve bir bağlantı stratejisi olarak kabul edilebilir. Ethos, metafor, mecaz ve ironi dahil olmak üzere bir vakayı sunmak için kullanılabilecek bir dizi retorik aracı tanımlanmıştır.

Atıf Eşleme:

Atıf eşleme, makalelerinden alıntı yaparak yazarlar arasında özel olarak bağlantılar kurmak için kurulmuş bir araştırma sürecidir. Geleneksel manuel alıntı dizinleri, görsel haritalama yöntemlerine (örneğin ISI Web of Science) izin veren otomatik veri tabanları tarafından büyük ölçüde yerini almıştır. Bir konu alanında atıf eşlemesi, yazarların ve belirli makalelerin sıklığını belirlemede etkili olabilir. Ancak bu, alandaki önemli çalışmaları mutlaka gösterir mi? Atıf haritalama, bir yazarın kendi alanındaki meslektaşlarına göre bakış açısı ve epistemolojisinin konumunu belirlemeye yardımcı olabilirken, geniş bir akademik repertuar dağınık ve tutarsız bir dağılıma da neden olabilir.

Faydalı literatür haritalama araçları

Bazı yeni makine öğrenimi teknikleriyle (özellikle makine öğrenimini tam metin için kullananlar) birleştiğinde giderek daha fazla açık meta veri ve alıntıların arkasına inşa edilen yeni bir yenilikçi literatür inceleme haritalama araçları sınıfının yükselişini fark etmiş olabilirsiniz. İşte bunlardan en başarılı olanları:

1. Connected Papers — Tek bir başlangıç makalesi kullanan basit ama güçlü ve tek seferde işinizi görebilecek bir görselleştirme aracı.
2. Inciteful — Özelleştirilebilir araç, yinelemeli bir süreçte birden çok başlangıç makalesi ile kullanılabilir.
3. Litmaps — Aramayı alıntı ilişkileri ve görselleştirme ile birleştirerek birden çok başlangıç makalesi ve bu makale ile örtüşen haritaları kullanır.
4. Atıflama temelli çalışan siteler — CoCites (Bilimsel literatürü araştırmak için atıf tabanlı bir yöntem), Citation Gecko (makaleler arası bağlantıları görselleştirmeye yarayan bir araç), VOSviewer (VOSviewer, bibliyometrik ağlar oluşturmak ve görselleştirmek için bir yazılım aracıdır. Bu ağlar örneğin dergileri, araştırmacıları veya bireysel yayınları içerebilir ve bunlar alıntı, bibliyografik eşleştirme, ortak alıntı veya ortak yazarlık ilişkilerine dayalı olarak oluşturulabilir. VOSviewer ayrıca, bir bilimsel literatürden çıkarılan önemli terimlerin birlikte meydana geldiği ağları oluşturmak ve görselleştirmek için kullanılabilecek metin madenciliği işlevselliği de sunar.), ve CitationChaser (ileriye dönük alıntı takibi, ilgili olduğu bilinen bir veya daha fazla makaleye atıfta bulunan tüm kayıtları arar; geriye dönük alıntı takibi, bir veya daha fazla makalede atıfta bulunulan tüm kayıtları arar.).
5. Alıntı bağlamı/duygu araçları — scite (allow users to see how a publication has been cited by providing the context of the citation and a classification describing whether it provides supporting or contrasting evidence for the cited claim.) and Semantic Scholar (Bilimsel literatür için ücretsiz, yapay zeka destekli bir araştırma aracı).